• 44402 01 0916
  • تهران_سعادت آباد_میدان کاج_خیابان سوم غربی

مسمومیت با قرص برنج

فسفیدهای فلزی حشره کش و جونده کش بسیار موثر هستند. اینها اغلب برای محافظت از غلات در فروشگاه ها و در حین حمل و نقل استفاده می شوند. مسمومیت با این ترکیبات ممکن است به دلیل مصرف نمک و یا ناشی از استنشاق تصادفی فسفین تولید شده در طول استفاده از آنها باشد. پس از مصرف، نمک های فسفیدی در اثر واکنش با اسید هیدروکلریک رقیق معده، گاز فسفین (PH₃)  بسیار سمی تولید می کنند. نمک های فسفیدی و گاز فسفین هر دو دارای اثرات خورندگی هستند . فسفین یک سم بسیار قوی است که حتی مقادیر کم آن می‌تواند باعث مرگ سریع شود. فسفین گازی بی‌رنگ با بوی ماهی یا سیر است که حتی در غلظت‌های کم (ppm 10-50) می‌تواند باعث مرگ شود.

آلومینیوم فسفید (AlP) به طور گسترده به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده و جونده کش غلات ارزان و موثر در کشورهای در حال توسعه استفاده می شود. قرص آفت كش حاوي AlP در کشور ما، تحت عنوان ” قرص برنج” معروف می باشد. قرص برنج یکی از کشنده‌ترین سموم مورد استفاده در خودکشی یا مسمومیت‌های تصادفی است.

 

علائم مسمومیت با قرص برنج

علائم معمولاً ۳۰ دقیقه تا ۲۴ ساعت پس از مصرف ظاهر می‌شوند و بسته به دوز مصرفی، شدت متفاوتی دارند:

  • علائم اولیه (حتی با دوز کم خطرناک است):

سردرد، سرگیجه، ضعف شدید، تهوع، استفراغ (گاهی با خون)، درد شدید شکم و سوزش مری، بوی سیر یا ماهی گندیده از دهان (ناشی از گاز فسفین)، تعریق زیاد و افت فشار خون

  • علائم پیشرفته (تهدیدکننده زندگی):
  • نارسایی تنفسی (فسفین به میتوکندری سلول‌ها آسیب می‌زند و اکسیژن رسانی مختل می‌شود)
  • شوک قلبی-عروقی و آریتمی‌های کشنده
  • ادم ریوی (جمع شدن مایع در ریه‌ها)
  • نارسایی کبد و کلیه
  • اغما و مرگ (در صورت عدم درمان، مرگ در کمتر از ۲۴ ساعت رخ می‌دهد)

 

علت مرگ‌بار بودن قرص برنج

۱. تولید گاز فسفین: فسفین با اختلال در سیستم تنفسی سلولی (مهار سیتوکروم اکسیداز) باعث خفگی سلولی می‌شود.
۲. نداشتن پادزهر اختصاصی: برخلاف برخی سموم مثل مونوکسید کربن، درمان قطعی برای فسفین وجود ندارد.
۳. تخریب بافت‌های حیاتی: کبد، کلیه، قلب و ریه به سرعت آسیب می‌بینند.

  1. تشخیص دشوار: فسفین به سرعت متابولیزه می‌شود و در آزمایشات معمول خون ممکن است دیده نشود.

 

درمان مسمومیت با قرص برنج

متأسفانه هیچ پادزهر اختصاصی وجود ندارد و درمان حمایتی است:

  • شستشوی معده (در صورتی که بیمار هوشیار باشد و کمتر از ۱ ساعت از مصرف گذشته باشد).
  • تجویز زغال فعال (البته تأثیر کمتری دارد، چون سم به‌سرعت جذب می‌شود).
  • اکسیژن درمانی با فشار بالا (HBOT) در برخی موارد کمک‌کننده است.
  • پشتیبانی تنفسی (لوله گذاری و ونتیلاسیون مکانیکی) در موارد شدید.

 

کاربرد پزشکی قانونی در تشخیص مسمومیت با قرص برنج

  • تشخیص پس از مرگ:
    • بوی سیر از جسد (ناشی از فسفین)
    • تغییر رنگ اندام‌ها به سبز-سیاه (به دلیل تخریب هموگلوبین)
    • آزمایش خون و معده برای یافتن بقایای فسفید
  • اثبات خودکشی یا قتل: در پرونده‌های قضایی، شناسایی قرص برنج در معده یا اثبات خرید آن توسط فرد مهم است.

بنابراین تشخیص به موقع مسمومیت با فسفیدهای فلزی و همچنین تشخیص مرگ در اثر آن ها از اهمیت بالای درمانی و قضایی در پزشکی قانونی برخوردار است. طیف وسیعی از آزمایش‌های شیمیایی و روش‌های تجزیه ای ممکن است برای آنالیز نمونه ها در صورت مسمومیت با نمک های فسفیدی استفاده شود. تشخیص مسمومیت با فسفید را می توان با تشخیص گاز فسفین در نمونه ها تایید کرد. یکی از روش های تشخیص گاز فسفین استفاده از آزمایش کاغذ آغشته به نقره نیترات بر روی مایع معده بیماران است. همچنین استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی با دتکتور فسفر-نیتروژن (NPD) یا طیف سنج جرمی (MS) یکی دیگر از روش های شناسایی گاز فسفین و فسفیدهای فلزی است که هزینه بالای دستگاه و عدم در دسترس بودن آن، امکان عملی استفاده از آن را تقریبا غیر ممکن می سازد.

مسمومیت با قرص برنج
ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.